Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, Ulusal Süt Konseyi (USK)’nin çiğ süt tavsiye fiyatını sabit tutmasının ardından, sektörle ilgili kapsamlı bir değerlendirme yaptı. “Yükselen Et ve Düşen Çiğ Süt Fiyat Sarmalı” başlıklı açıklamasında, süt sektörünün para kazanamaması durumunda hem süt hem de et krizinin kaçınılmaz olduğunu ifade etti.
Doğru, “Para etmeyen süt, inek kesimlerini artırıyor; bu da erkek dana arzını düşürüyor ve et fiyatlarını tırmandırıyor” diyerek, bu zincirleme etkinin geçmişte de pek çok kez yaşandığını hatırlattı.
Anadolu’da küçük çiftçi sütünü satamıyor
USK’nın belirlediği 17,15 TL’lik çiğ süt fiyatının birçok bölgede uygulanamadığını vurgulayan Mutlu Doğru, küçük çiftçilerin sütünü bu fiyattan satamadığını ve zarar ettiğini söyledi.
“Çiftçi yem maliyetini karşılayamadığı için ineklerini kesime yolluyor. Ancak buna rağmen et fiyatları hâlâ yükseliyorsa, bu erkek dana stoklarının kritik seviyelere indiğini gösterir.”
Doğru’ya göre, büyükbaş hayvancılıkta çiğ süt üreticisi ayakta tutulmazsa, et sektörünün ithalatla dahi regüle edilmesi mümkün olmayacak.
“Süt piyasasında 5 büyük firma belirleyici”
Süt sektöründe fiyatları etkileyen en büyük sorunun, pazarın birkaç büyük firmanın elinde olması olduğunu belirten Doğru, şu ifadeleri kullandı:
“Çiğ süt piyasasında alım fiyatlarını ve şartlarını yaklaşık 5 büyük firma belirliyor. Diğer tüm küçük firmalar da bu politikalara uyarak hareket ediyor. Piyasa koşullarını bu şirketlerin kararları yönlendiriyor.”
Doğru’ya göre, üreticinin elini güçlendirecek bir sistem kurulmadığı sürece piyasa dengesizliği sürecek.
Önerilen çözümler uygulanmadı, kriz büyüdü
Mutlu Doğru, sektör temsilcilerinin önceden yaptığı uyarıların dikkate alınmadığını belirterek, şu çözüm önerilerinin hayata geçirilmediğini söyledi:
-
Çiğ süt karşılığı ihracat desteği verilmesi
-
Okul sütü projesinin yeniden başlatılması
-
Süt tozu üretimi ve ihracatına destek verilmesi
-
Süt alıcısına ucuz finansman desteği sağlanması
-
Süt primlerinin artırılarak düzenli ve aylık ödenmesi
Bugüne kadar yalnızca Et ve Süt Kurumu’na süt tozu alım kotası verilmesi gibi tekil önlemler alınabildi. Ancak bu uygulama piyasayı regüle etmekte yetersiz kaldı.
“Süt sözleşmeleri denetim altında ama sonuç alınamıyor”
Çiğ süt alımı konusunda taraflar arasında Bakanlık denetiminde tip sözleşmeler yapılmasına rağmen bu uygulamanın etkili olmadığını belirten Doğru, şu duruma dikkat çekti:
“Sanayici, sözleşmelerden kaçmak için aracıları veya istediği şekilde sözleşme yapan birlikleri tercih ediyor. Anadolu’da bazı bölgelerde süt fiyatı 11-12 TL’ye kadar düştü, ödeme vadeleri 90 güne kadar çıktı.”
