ABD medyası, Trump’ın Türkiye ile savunma iş birliğine dair tutumunda yeni bir sayfa açabileceğini öne sürdü. Fox News’te yayımlanan ve iki ayrı kaynağa dayandırılan haberde, Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından F-35 savaş uçaklarının Türkiye’ye yeniden satılmasını gündeme aldığı belirtildi.
Trump’ın CAATSA yaptırımlarının kaldırılmasını da değerlendirdiği aktarılırken, bu durum Türkiye ile ABD arasında son yıllarda gerilen ilişkilerin yumuşaması adına önemli bir gelişme olarak yorumlanıyor.
Fox News iddiası: Trump, anlaşma sağlanırsa satışa onay verebilir
Fox News’un haberine göre, Trump’ın F-35 satışına sıcak bakmasının temelinde Türkiye’nin elinde bulunan S-400 hava savunma sistemlerinin devre dışı bırakılması yönünde bir uzlaşma ihtimali yatıyor.
“Trump, iki tarafın, Türkiye'nin S-400'leri çalışamaz hale getirecek bir anlaşmaya varması halinde Türkiye'ye F-35 uçaklarını satma fikrine açık olduğunu belirtti.”
Bu açıklama, özellikle savunma ve diplomasi çevrelerinde geniş yankı uyandırırken, Washington’daki Türkiye dosyasının yeniden hareketlendiğini gösteriyor.
Trump ekibine talimat verdi: CAATSA’dan nasıl çıkılır?
Haberde yer alan bir diğer önemli detay ise Trump’ın danışman ekibine verdiği iddia edilen özel talimat. Kaynağa göre:
“Trump, ekibinden Türkiye'nin CAATSA yaptırımlarından nasıl kaçınabileceğine dair bir çalışma yapmalarını istedi.”
Bu talimat, yalnızca F-35 meselesinin değil, iki ülke arasındaki yaptırım krizinin de çözülebileceğine işaret ediyor. CAATSA, Türkiye'nin Rusya’dan S-400 alması nedeniyle uygulamaya konmuştu.
CAATSA nedir? Türkiye neden yaptırıma uğradı?
CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act), yani “ABD’nin hasımlarıyla yaptırımlar yoluyla mücadele yasası”, 2017 yılında kabul edilmiştir. Bu yasa kapsamında ABD, özellikle Rusya, İran ve Kuzey Kore ile askeri veya ekonomik iş birliği yapan ülkelere yaptırım uygulayabilmektedir.
Türkiye, 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın aldığı için CAATSA kapsamına alınmış ve bu nedenle F-35 programından çıkarılmıştı. Ayrıca bazı savunma sanayi yetkililerine de yaptırım uygulanmıştır.
F-35 süreci nasıl başladı, nasıl koptu?
Türkiye, F-35 projesinin resmi ortağıydı; bu kapsamda hem üretim sürecine katkıda bulunuyor hem de toplamda 100’e yakın uçak siparişi verme planı vardı. Ancak S-400 alımı sonrasında ABD Kongresi ve Pentagon’un baskılarıyla süreç askıya alınmıştı.
2019’da Trump yönetimi, projeden Türkiye’yi çıkarma kararı almıştı. Ancak aynı dönemde Trump’ın yaptığı bazı açıklamalarda bu kararın “adil olmadığını düşündüğüne” dair sinyaller de verildi.
Telefon diplomasisi: Erdoğan ve Trump ne görüştü?
Trump’ın F-35 ve yaptırımlar konusundaki tutumunu değiştirmesinde, 16 Mart’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinin etkili olduğu bildiriliyor. Görüşmede iki liderin ikili ilişkiler, savunma iş birliği ve bölgesel güvenlik konularını kapsamlı şekilde ele aldığı aktarıldı.
Fox News haberine göre, bu görüşmenin ardından Trump’ın fikrinin daha ılımlı bir çizgiye kaydığı ve tarafların yeniden diyaloğa açık hale geldiği ifade ediliyor.
Ankara’nın yaklaşımı ne olur?
Ankara, uzun süredir CAATSA yaptırımlarının kaldırılması ve F-35 programına geri dönülmesi konusunda ABD ile diyaloğa açık olduğunu belirtmektedir. Türk yetkililer, S-400 sistemlerinin NATO güvenliğini tehdit etmediğini savunarak “çift sistem” modelini gündeme getirmiştir.
Trump’ın sıcak mesajları, Ankara’da temkinli bir iyimserlikle karşılanırken, diplomatik kaynaklar sürecin henüz erken ama olumlu bir zemin sunduğu görüşündedir.
Uzmanlardan yorum: Trump pragmatik bir hamle mi yapıyor?
Uluslararası ilişkiler uzmanları, Trump’ın yeniden başkanlık yarışına hazırlanırken Türkiye ile ilişkileri yumuşatmak ve Orta Doğu’daki jeopolitik dengeyi lehine çevirmek amacıyla bu adımı attığını düşünüyor. ABD’nin bölgedeki etkinliğini artırmak için Türkiye gibi stratejik bir müttefikle ilişkileri kuvvetlendirmesi gerektiği sıkça dile getiriliyor.
Bazı uzmanlar ise bu yaklaşımın seçim stratejisinin bir parçası olabileceğini savunsa da, Trump’ın Türkiye ile ilişkilerde yeni bir sayfa açmak için ilk sinyalleri verdiği ortadadır.
