Son günlerde market raflarında 200 lirayı aşan koli fiyatlarıyla dikkat çeken yumurta, vatandaşın temel gıda ürünleri arasında en pahalılarından biri hâline geldi. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) Başkanı İbrahim Afyon, fiyatlardaki bu artışın nedenlerini kapsamlı bir şekilde değerlendirdi. Afyon’a göre fiyatlar serbest piyasada şekillense de uluslararası gelişmeler ve ihracat talepleri piyasayı doğrudan etkiliyor.
“3-4 Ay Önce 4,5 Lira Olan Yumurta Şimdi 6,5 Lira”
Afyon, değerlendirmelerinde özellikle 63-72 gram ağırlığındaki large (büyük boy) beyaz yumurta üzerinden örnek verdi. Yakın geçmişte adet fiyatı 4,5 lira olan bu yumurtanın bugün 6,5 liraya kadar çıktığını söyleyen Afyon, bu artışın kilogram bazında 90 liraya denk geldiğini belirtti.
Ancak piyasada çok daha yüksek fiyatlara satılan yumurtalar da olduğuna dikkat çeken YUM-BİR Başkanı, bu ürünlerin farklı üretim teknikleri ve pazarlama stratejileriyle "özel" olarak sunulduğunu, halkın büyük çoğunluğunun tükettiği yumurtayı temsil etmediğini vurguladı.
Ramazan ve Kuş Gribi Etkisi
Afyon, fiyat artışının arkasında yalnızca iç piyasa dinamiklerinin değil, dış faktörlerin de etkili olduğunu ifade etti. Özellikle Ramazan ayı öncesinde hem yurt içi hem yurt dışı taleplerin yükselmesinin fiyatları yukarı çektiğini belirten Afyon, şu ifadeleri kullandı:
“Ramazan öncesinde dünyada çeşitli ülkelerin kuş gribinden kaynaklı yumurta talebi vardı. Bizde de bölgesel bir kuş gribi vakası yaşandı. Üretimde kısmi kayıplar oluştu. İhracat ve ramazan hareketliliğiyle birlikte fiyatlar domino etkisiyle artmaya başladı.”
ABD Talebi Fiyatları Altüst Etti
Yumurta ihracatında Türkiye’nin dünyada ilk 3 ülke arasında yer aldığını belirten Afyon, ABD’nin yüksek taleplerinin dengeleri sarstığını söyledi. Afyon’un açıklamalarına göre, kuş gribi nedeniyle üretim sıkıntısı yaşayan ABD, iç piyasasını beslemek adına Türkiye’den büyük miktarda yumurta alımı yaptı:
“ABD fiyatına bakmaksızın acil ihtiyacını karşılamak için bizden daha fazla yumurta talep etti. Bu da içeride gereksiz bir fiyat artış algısı yarattı. Ancak şu anda piyasa tekrar dengeye geldi.”
Fon Kesintisiyle Fiyatlar Dengelendi
Afyon, hükümetin tüketiciyi koruma amacıyla yumurta ihracatına yönelik fon kesintisi uygulamaya başladığını da belirtti. Bu kapsamda, yumurta ihracatına kilogram başına 1,5 dolarlık fon uygulaması getirildi. Bu düzenleme ile iç piyasaya daha fazla ürün kalmasının sağlandığını ve fiyatların daha dengeli hâle geldiğini ifade etti.
Tüketim Alışkanlıkları ve Mevsimsel Etkiler
Afyon, kış aylarında kahvaltı alışkanlıklarının artması nedeniyle yumurta tüketiminin yükseldiğini, ancak yaz aylarının yaklaşmasıyla tüketimin doğal olarak azaldığını belirtti. Bu durumun da fiyatların stabilize olmasına katkı sunduğunu ifade eden Afyon, üreticilerin de gençleştirilmiş sürülerle üretimi artırmaya başladığını söyledi.
“Fiyatlar Daha da Yüksek Olmaz”
Afyon, şu anki fiyat artışlarının kalıcı olmadığını, hatta önümüzdeki dönemde bir miktar gerileme yaşanabileceğini belirtti. Yumurta üreticisinin geçmişte zararına satışlar yaptığı dönemlerin de olduğunu hatırlatarak, şunları ekledi:
“Yumurta fiyatları hiçbir zaman yalnızca maliyet bazında belirlenmedi. Serbest piyasa ekonomisinde üretici kimi zaman zarar etti, kimi zaman denge sağlandı. Şu anki fiyatlar da geçici dalgalanmalardan ibarettir.”
ABD’nin Ek Gümrük Vergisi Kararı Türkiye’yi Etkilemeyecek
ABD’nin kısa süre önce getirdiği yüzde 10’luk ek gümrük vergisi uygulaması da gündemdeydi. Afyon, bu kararın Türkiye ile ABD arasındaki mevcut ticaret yapısını değiştirmeyeceğini vurguladı:
“ABD’nin aldığı bu karar, büyük ölçekli bir etki oluşturmaz. Biz mevcut kapasitemizle hem iç piyasanın ihtiyacını karşılayabilir hem de ihracatımıza devam edebiliriz.”