Tarım ve hayvancılıkla anılan Türkiye’de bu sektörler son yıllarda ciddi bir darboğaza girmiş durumda. Özellikle yem fiyatlarındaki fahiş artış, hem üreticiyi hem de tüketiciyi derinden sarsıyor. Türkiye genelinde binlerce besici, maliyetler karşısında çaresiz kalırken, bu zincirleme etki kırmızı et fiyatlarına da yansıyor.

Hayvancılıkla uğraşan üreticiler, her gün artan yem fiyatları nedeniyle hayvanlarına yeterli yem verememekten şikayetçi. Hayvanların besi performansları düşerken, karkas et verimi azaldı. Bu da zaten kıt kanaat üretim yapan çiftçinin zarar etmesine yol açıyor.

Güncel yem fiyatları: Kırmızı alarm!

Nisan 2025 itibarıyla Türkiye genelinde yem fiyatları ortalama olarak şu seviyelerde:

Geçtiğimiz yıla göre yem fiyatlarında ortalama %40’ın üzerinde bir artış yaşandı. Özellikle kuraklık, döviz kuru artışı ve ithal yem hammaddeleri üzerindeki dışa bağımlılık, bu yükselişin başlıca nedenleri arasında gösteriliyor.

Kırmızı et fiyatlarına doğrudan etki

Yem fiyatlarındaki artış, kaçınılmaz olarak kırmızı et fiyatlarına da yansıyor. Mart 2025 verilerine göre:

  • Dana karkas et: 692 TL/kg

  • Kuzu eti: 825 TL/kg

  • Kıyma: 710 TL/kg

  • Kuşbaşı: 750 TL/kg

Özellikle dar gelirli vatandaşlar için et artık lüks tüketim maddesi haline geldi. Eurostat verilerine göre Türkiye, Avrupa’da “iki günde bir etli yemek yemeye gücü yetmeyen” nüfus oranında ilk sırada yer alıyor. Bu oran %39,1 ile ciddi bir toplumsal yoksunluğu işaret ediyor.

Peki yem fiyatları neden bu kadar yüksek?

Uzmanlara göre yem fiyatlarının artmasının temel nedenleri şu şekilde sıralanıyor:

  • İthalata dayalı yem hammaddesi politikası

  • Kuraklık nedeniyle iç üretimin düşmesi

  • Girdi maliyetlerinin (mazot, gübre, elektrik) yükselmesi

  • Döviz kurundaki artışlar

  • Arpa ve mısırda ihracat izni verilmesi

  • Yem regülasyonunun yetersiz olması

Çözüm ne? İşte yem fiyatlarını düşürmenin yolları

Uzmanlar ve üretici örgütleri, yem fiyatlarındaki artışı frenlemek ve kırmızı et fiyatlarını dengede tutmak için şu çözüm önerilerini dile getiriyor:

1. Yem hammaddesinde yerli üretim artmalı

Türkiye’nin arpa, mısır ve soya gibi yem hammaddelerinde kendi üretimini artırması, dışa bağımlılığı azaltacaktır. Bu da fiyatların döviz kurlarına göre dalgalanmasını önler.

2. Yem ithalatına değil üreticiye destek

İthalatı kolaylaştırmak yerine, yerli üreticiye yem üretimi için doğrudan girdi desteği sağlanmalı. Gübre, mazot ve elektrik desteği artırılmalı.

3. Yem fiyatları regüle edilmeli

TMO’nun devreye girerek, yem fiyatlarına müdahale etmesi ve belirli dönemlerde destekleme alımları yapması gerekiyor.

4. Arpa ve mısırda ihracat yasağı

Kendi ihtiyacımızı karşılayamazken, arpa ve mısır ihracatına izin verilmesi büyük bir hata olarak değerlendiriliyor. Bu ürünlerin ihracatı sınırlandırılmalı.

5. Karma yem fabrikalarına teşvik

Bölgesel küçük ölçekli karma yem üretim tesisleri desteklenmeli, üretici kendi yemini daha ucuza mal edebilmeli.

Üretmeyen toplum tüketemez

Türkiye’de hayvancılığın sürdürülebilirliği, yem fiyatlarının kontrol altına alınmasıyla doğrudan ilişkili. Aksi takdirde et üretimi düşecek, fiyatlar daha da artacak ve vatandaşın sofrasına et girmeyecek. Yetkililerin bu gidişata karşı acil ve yapısal çözümler geliştirmesi şart.

Kaynak: Ekonomi Servisi