Türkiye’de son beş yılda kırmızı et fiyatlarında tarihi bir artış yaşandı. 2020 yılında kilogramı 32,35 TL olan dana karkas etin fiyatı, 2025 Nisan itibarıyla 432 TL’ye ulaştı. Bu da toplamda %1230’luk bir artışa denk geliyor.

Bu fiyatlarla birlikte kırmızı et, gıda ürünleri arasında en pahalı kalem haline gelirken, özellikle dar gelirli, emekli ve asgari ücretli vatandaşlar için sofralara girilmesi neredeyse imkânsız bir ürün haline geldi.

Et artık temel ihtiyaç değil, ayrıcalık

Gıda fiyatlarındaki genel artışın yanı sıra, kırmızı ette yaşanan hızlı yükseliş, uzmanlara göre yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda halk sağlığını da tehdit eden bir boyut kazandı. Özellikle büyüme çağındaki çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı bulunan bireyler için yeterli protein alımı hayati önem taşıyor. Ancak artan et fiyatları, bu grupların sağlıklı beslenmesini ciddi şekilde zorluyor.

Uzmanlar, “Et artık sağlıklı beslenme aracı değil, lüks tüketim kategorisine girdi” diyerek, özellikle protein ihtiyacının başka kaynaklardan da karşılanması için devletin destek mekanizmalarını devreye sokması gerektiğini savunuyor.

Eurostat: Türkiye, Avrupa'da ilk sırada

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından açıklanan 2023 verilerine göre, Türkiye, "İki günde bir et, tavuk veya balık tüketemeyenler" kategorisinde %39,1’lik oranla Avrupa’da ilk sıraya yükseldi. Bu oran, Türkiye’yi Romanya (%23,2), Bulgaristan (%19,9) ve Slovakya (%17,8) gibi ülkelerin önüne taşıdı.

Bu veri, Türkiye’de neredeyse her iki kişiden birinin et tüketemediğini veya sınırlı tüketebildiğini ortaya koyuyor.

Kişi başı kırmızı et tüketimi dünya ortalamasının çok altında

Et ve Süt Kurumu’nun 2023 raporuna göre, dünyada kişi başı kırmızı et tüketiminde lider olan ülkeler arasında Uruguay (44,4 kg) ve Arjantin gibi Güney Amerika ülkeleri yer alıyor. Dünya genelinde kişi başı ortalama kırmızı et tüketimi 28,5 kg iken, Türkiye’de bu oran sadece 18,44 kg.

Bu oran, Türkiye’nin gelişmişlik ve beslenme düzeyinde geride kaldığını gösteriyor. Uzmanlar, bu farkın gelir adaletsizliği ve tarımsal üretim politikalarındaki eksikliklerle doğrudan ilişkili olduğunu vurguluyor.

Bayram sofralarında et eksik: Et yerine bakliyat

2025 Ramazan Bayramı öncesinde et fiyatlarındaki artış, birçok hanede geleneksel bayram sofralarının değişmesine neden oldu. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin verilerine göre, şubat ayında 644,37 TL olan dana eti fiyatı mart ayı sonunda 692,12 TL’ye yükseldi. Sadece bir ayda yaşanan %7,4’lük artış, bayramda et alamayan aile sayısını artırdı.

Birçok aile, bayramda kırmızı et yerine bakliyat, sebze ve tavuk ürünleriyle sofralarını donatmak zorunda kaldı.

Fiyat artışlarının nedenleri: Maliyetler, arz krizi ve ekonomik belirsizlik

Ekonomistler, et fiyatlarındaki bu olağanüstü yükselişin nedenlerini şöyle sıralıyor:

Bu faktörlerin birleşimi, özellikle kırmızı et üretiminin düşmesine, arzın daralmasına ve fiyatların daha da yukarı çekilmesine neden oluyor.

Et tüketimindeki düşüş, halk sağlığı için alarm veriyor

Beslenme uzmanları, proteinin dengeli bir diyetin temel yapıtaşı olduğunu hatırlatarak, özellikle büyüme çağındaki çocuklar için yeterli miktarda hayvansal protein tüketiminin hayati olduğunu vurguluyor.

“Yetersiz protein alımı; bağışıklık sistemi zayıflığı, kas erimesi, zihinsel gelişim geriliği ve genel sağlık sorunlarına neden olabilir,” diyen uzmanlar, devletin bu alanda acilen destekleyici politikalar üretmesi gerektiğini belirtiyor.

Et halkın sofrasına nasıl dönecek?

Etin yeniden halkın sofrasına girebilmesi için önerilen bazı adımlar şöyle:

  • Et ve Süt Kurumu aracılığıyla sübvansiyonlu satışlar yapılmalı

  • Dar gelirli vatandaşlara et tüketimini destekleyecek gıda kartı gibi uygulamalar geliştirilmeli

  • Hayvancılık sektörüne verilen destek artırılmalı

  • İthalat yerine yerli üretime öncelik verilmeli

Bu önlemler alınmadığı sürece, uzmanlara göre kırmızı et yalnızca bir zengin yemeği olmaya devam edecek.

Kaynak: Ekonomi Servisi