Türkiye’de deprem riski her geçen gün artarken, 1999 Marmara Depremi sonrası yürürlüğe giren ve halk arasında "deprem vergisi" olarak bilinen Özel İletişim Vergisi (ÖİV) yeniden tartışma konusu oldu. 2025 yılı itibarıyla bu kalemden toplam 145 milyar TL gelir elde edildiği açıklanırken, bu kaynağın nasıl kullanıldığı ise merak konusu.
Vergi Kalıcı Oldu, Ama Şeffaflık Sorgulanıyor
Başlangıçta geçici olarak uygulanan ÖİV; cep telefonu, sabit telefon, internet ve televizyon hizmetlerinden alınan yüzde 10'luk kesintiyle kalıcı hale getirildi. Ancak, toplanan bu devasa miktardaki gelirin afet öncesi hazırlıklar için yeterince kullanılmadığı eleştirileri kamuoyunda yeniden gündemde.
2025'te 45.1 Milyar TL Gelir Bekleniyor
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bütçe verilerine göre, yalnızca 2025 yılında 45,1 milyar TL özel iletişim vergisinden bekleniyor. Ancak Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu gelirin genel bütçeye aktarıldığını ve özel bir harcama kalemine ayrılmadığını ifade ediyor. Bu açıklama, "Deprem vergisi nereye harcanıyor?" sorusunu daha da güçlendiriyor.
Afet Öncesi Değil, Afet Sonrası Harcamalar Ön Planda
2023 Kahramanmaraş depremlerinin ardından kurulan Afet Yeniden İmar Fonu, deprem sonrası yeniden yapılanma ve altyapı çalışmaları için devreye alındı. Ancak bu fonun harcamaları konusunda kamuoyuna açıklanan net bir bilgi bulunmuyor.
2025 yılı bütçesine göre:
- AFAD’a 266,9 milyar TL
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na 219,2 milyar TL kaynak ayrıldı.
Bu rakamlar, devletin afet sonrası için büyük bütçeler ayırdığını gösterirken, afet öncesi önlem ve hazırlıkların hala geri planda bırakıldığını ortaya koyuyor.
Vatandaş Ne Diyor?
Uzmanlar ve vatandaşlar, deprem vergisinin nereye harcandığının şeffaf şekilde açıklanmasını, bu kaynağın önleyici çalışmalar için doğrudan kullanılmasını talep ediyor. Çünkü afet yaşandıktan sonra değil, yaşanmadan önce yapılan hazırlıklar hayat kurtarıyor.
