Çeyrek asır boyunca tartışılan ve 2023 yılında yürürlüğe giren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, sosyal güvenlik sisteminde önemli bir dönüşüme neden oldu.
EYT ile birlikte yaş şartı kaldırılarak yaklaşık 2 milyon kişi emekli oldu. Ancak bu süreçte memurlar, esnaf ve sanatkârlar gibi farklı kesimlerden adaletsizlik eleştirileri yükseldi.
2023 yılında tarihin en yüksek emekli rakamı
İsa Karakaş’ın analizine göre, SGK’dan emekli olanların sayısı 2021’de 444 bin, 2022’de 370 bin iken, 2023 yılında bu rakam 2 milyon 193 bine yükseldi. Fakat bu artışın tamamen EYT düzenlemesine bağlı olduğu söylemi gerçeği tam olarak yansıtmıyor. Çünkü her yıl ortalama 400 bin kişi zaten emekli oluyordu.
Özetle, 2023 yılında EYT nedeniyle emekli olanların sayısı 1.75 milyon civarında hesaplanıyor.
2024’te emekliliğe ilgi azaldı
2024 yılında, önceki yılın aksine emeklilik avantajlarına rağmen emekli olan kişi sayısı 725 bini geçmedi. Eğer EYT çıkmamış olsaydı, bu sayı 350-400 bin kişi civarında olacaktı. Bu veriler, EYT düzenlemesi nedeniyle toplamda 5 milyon kişinin emekli olacağı iddiasının abartılı olduğunu gösteriyor.
SGK’nın sürdürülebilirliği tehlikede mi?
Karakaş’ın analizine göre, SGK’da sistemin emekliliğe teşvik eden yapısı nedeniyle sürdürülebilirlik ciddi risk altında.
Kök maaş uygulaması ve taban maaş politikası nedeniyle, prim gün sayısı fark etmeksizin eşit maaş ödenmesi adaletsizlik yaratıyor.
Sistemin çalışma süresini teşvik etmesi gerekirken, erken emekliliği özendiren düzenlemeler nedeniyle emeklilik başvurularında patlama yaşandı.
Çözüm ne olmalı?
SGK’nın geleceğini kurtarmak için sosyal güvenlik sistemine acil neşter atılması gerektiğini belirten Karakaş, prim gün sayısına göre adil bir maaş düzenlemesi yapılmasını ve emekliliğin sürdürülebilir hale getirilmesi için reformların kaçınılmaz olduğunu vurguluyor.