2024 yılında rekor seviyelere ulaşan kakao fiyatları, 2025'e düşüşle başladı. Uluslararası piyasalarda yüzde 30’un üzerinde değer kaybeden kakao, arzda iyileşme ve talepte zayıflama nedeniyle geriliyor. Uzmanlar, kakao fiyatlarında artık daha dengeli bir dönem bekliyor.
Geçen yıl rekorlar, bu yıl düşüşler
Kakao fiyatlarında son iki yılda dikkat çekici dalgalanmalar yaşandı. 2024 yılında, özellikle Batı Afrika’daki kötü hava koşulları, mahsul kalitesinin düşmesi ve arz açığı nedeniyle kakao fiyatları rekor seviyelere yükseldi.
ABD merkezli Intercontinental Exchange (ICE) verilerine göre;
- 2024’te kakao ton başına 12.931 dolar seviyesini görerek tarihi zirvesini test etti.
- Yılı %178,2 artışla 11.675 dolardan tamamladı.
- Ancak 2025’te fiyatlar %33,3 düşerek 8.000 doların altına geriledi.
Bu düşüşle birlikte, kakao yatırımcısı için tablo bir yılda tamamen tersine döndü.
Batı Afrika’daki kriz, fiyatları uçurmuştu
Kakao fiyatlarının geçtiğimiz yıl rekor kırmasının başlıca nedeni, Fildişi Sahili ve Gana’daki üretim kriziydi. Bu iki ülke, dünya kakao üretiminin yaklaşık %60’ını sağlıyor.
Arz krizinin nedenleri şöyle özetlenebilir:
- Kuraklık ve aşırı yağış gibi hava olayları, ağaçların gelişimini olumsuz etkiledi.
- CSSVD virüsü gibi bitki hastalıkları, kakao ağaçlarının verimini düşürdü.
- İşleme tesislerinin üretimi durdurması, arzı daha da daralttı.
- Fildişi Sahili'nde düşük kalite nedeniyle reddedilen mahsuller, ihracatı düşürdü.
- İhracat kısıtlamaları ve regülasyonlar, tedarik zincirini olumsuz etkiledi.
- Harmattan rüzgarlarının hasadı tehdit etmesi, geleceğe yönelik endişeleri artırdı.
Arz artışı ve talep düşüşü fiyatları baskılıyor
Ancak 2025’e gelindiğinde tablo tersine dönmeye başladı. Özellikle:
- Nijerya’nın ihracat kapasitesini artırması,
- Hava koşullarının toparlanması,
- Ganalı çiftçilerin çekirdekleri komşu ülkelere satması,
- Stok seviyelerinde toparlanma gibi gelişmeler, arz endişelerini azalttı.
Öte yandan, fiyatların aşırı yükselmesi talebi baskıladı. Hershey ve Mondelez gibi büyük çikolata üreticilerinin yöneticileri, "yüksek fiyatlar tüketici talebini olumsuz etkiliyor" açıklamalarıyla düşüşe neden olan bir diğer dinamiğe dikkat çekti.
Küçük üreticiler zor durumda
Küçük ve orta ölçekli çikolata üreticileri, artan maliyetler nedeniyle hammaddeye erişimde zorlandı. Bu da siparişlerin azalmasına ve kakao talebinin düşmesine neden oldu.
Kakaonun fiyatı, üretim maliyetinin çok üzerinde işlem gördüğü dönemlerde, firmalar ürün gamını daraltmak veya alternatif hammaddelere yönelmek zorunda kaldı. Bu da fiyatlardaki ralliye geçici bir son verdi.
Fiyatlar dengeye mi oturuyor?
Analistler, 2025’in ilk çeyreği itibarıyla kakao piyasasında daha dengeli bir dönemin başlayabileceğini belirtiyor. Artan stoklar, üretimin toparlanması ve fiyatlardaki düzeltme eğilimiyle birlikte kakao fiyatlarında:
- Ani sıçramalar yerine kademeli hareketler,
- Arz-talep dengesine daha duyarlı bir piyasa,
- Spekülatif hareketlerin sınırlı kaldığı bir ortam oluşabileceği belirtiliyor.
Ancak uzmanlar, Batı Afrika’daki iklimin hala belirsiz olduğunu ve hava koşullarının tekrar değişmesi halinde yeniden yükseliş ihtimalinin gündeme gelebileceğini de vurguluyor.
